Y Pwyllgor Iechyd a Gofal Cymdeithasol

Bil Trawsblannu Dynol (Cymru)  – Ystyriaeth Cyfnod 1 

At:                            Y Pwyllgor Iechyd a Gofal Cymdeithasol
Gan:                          Y Swyddfa Ddeddfwriaeth
Dyddiad y cyfarfod:             5 Rhagfyr 2012

Diben

1.   Amlinellu rôl y Pwyllgor yng Nghyfnod 1.   

2.   Gwahodd y Pwyllgor i drafod a chytuno ar ei gylch gorchwyl a’i ddull o graffu ar y Bil Trawsblannu Dynol (Cymru) (‘y Bil) yng Nghyfnod 1. 

Cefndir

 

3.   Ar 20 Tachwedd 2012, cytunodd y Pwyllgor Busnes y dylid cyfeirio’r Bil at y Pwyllgor Iechyd a Gofal Cymdeithasol (‘y Pwyllgor), gan nodi bod angen cyflwyno adroddiad arno erbyn 22 Mawrth 2013.  

 

4.   Ar 3 Rhagfyr  2012, cafodd y Bil a’r Memorandwm Esboniadol eu cyflwyno gan Lesley Griffiths AC, y Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol. Gwnaeth ddatganiad hefyd yn y Cyfarfod Llawn ar 4 Rhagfyr 2012.

 

5.   Mae’r Gwasanaeth Ymchwil wedi paratoi papur yn rhoi cefndir y Bil ac mae’r ddogfen hon ar gael ar wahân.  

Rôl y Pwyllgor

 

6.   Rôl y Pwyllgor yng Nghyfnod 1 yw ‘ystyried egwyddorion cyffredinol y Bil a chyflwyno adroddiad arnynt’  (Rheol Sefydlog 26.10)

 

7.   Nid oes gofynion penodol yn y Rheolau Sefydlog sy’n rheoli’r modd y bydd y Pwyllgor yn ymgymryd â’r gwaith craffu hwn. Felly, mae cylch gorchwyl drafft ym  mharagraff 9 yn y papur hwn ac, ym mharagraffau 10-15, awgrymir sut y gellid ymgymryd â’r gwaith craffu. 

 

8.   Ar ôl i’r Pwyllgor gyflwyno adroddiad, bydd dadl Cyfnod 1 yn cael ei chynnal yn y Cyfarfod Llawn. Ar ddiwedd y ddadl hon, gofynnir i’r Cynulliad gytuno ag egwyddorion cyffredinol y Bil. Os caiff yr egwyddorion cyffredinol eu derbyn, bydd y Bil yn mynd ymlaen i Gyfnod 2, pan fydd y Pwyllgor yn trafod ac yn gwaredu gwelliannau’r Pwyllgor (ar hyn o bryd, bwriedir cynnal Cyfnod 2 ym mis Mai/Mehefin 2013). 

 

Y cylch gorchwyl drafft

 

9.   Wrth graffu ar egwyddorion cyffredinol y Bil yng Nghyfnod 1, awgrymir bod y Pwyllgor yn cytuno ar y cylch gorchwyl a ganlyn:

 

Ystyried egwyddorion cyffredinol y Bil a’r angen i ddeddfu i gynyddu nifer yr organau a’r meinweoedd sydd ar gael i’w trawsblannu drwy gyflwyno system feddal o optio allan o’r drefn o roi organau a meinweoedd yng Nghymru, drwy gyfeirio at:

 

1.   Y darpariaethau unigol yn y Bil—

§  Adran 2, yn ymwneud â hyrwyddo trawsblannu,

§  Adran 3, yn ymwneud â gweithgareddau trawsblannu cyfreithlon,

§  Adrannau  4-8, yn ymwneud â rhoi caniatâd

§  Adrannau 9-11, yn ymwneud â throseddau,

§  Adrannau 29-37, sy’n gwneud darpariaethau cyffredinol. 

2.   Unrhyw rwystrau posibl rhag rhoi’r darpariaethau hyn ar waith ac a yw’r Bil yn eu hystyried.

3.   Goblygiadau ariannol y Bil (fel y nodir yn Rhan 2 o’r Memorandwm Esboniadol, yr Asesiad Effaith Rheoleiddiol, sy’n amcangyfrif y costau a’r buddion sydd ynghlwm wrth roi’r Bil ar waith.

4.   Pa mor briodol yw’r pwerau yn y Bil i Weinidogion Cymru wneud is-ddeddfwriaeth (fel y nodir yn Rhan 1, paragraff 91 o’r Memorandwm Esboniadol, sy’n cynnwys tabl yn crynhoi’r pwerau i Weinidogion Cymru wneud is-ddeddfwriaeth).

Dull y Pwyllgor o graffu yng Nghyfnod 1 

 

10.        Yn unol â’r terfyn amser a bennwyd gan y Pwyllgor Busnes, bydd angen i’r Pwyllgor orffen craffu ar y Bil a pharatoi adroddiad arno erbyn 22 Mawrth 2013 fan bellaf. 

 

11.        Mae’r terfyn amser yn golygu bod yn rhaid ymgymryd â’r gwaith hwn ymhen 10 wythnos fusnes, er y bydd yn rhaid ei gyflawni’r un pryd â gwaith polisi a deddfwriaeth arall y Pwyllgor.

 

12.        Mae’r Pwyllgor wedi cytuno eisoes ar y dull  cyffredinol a ganlyn o graffu ar ddeddfwriaeth yng Nghyfnod 1:—

 

• Cais cyffredinol am dystiolaeth
  Cyhoeddi cais cyffredinol am dystiolaeth, rhoi gwybod i’r wasg yng Nghymru amdani a’i chyhoeddi ar wefan y Cynulliad.

 

§   Cais am dystiolaeth ysgrifenedig
Gwahodd sefydliadau ac unigolion penodol i gyflwyno tystiolaeth ysgrifenedig. Mae rhestr o ymgynghoreion posibl ynghlwm yn Atodiad 1.

 

§   Tystiolaeth lafar
Gwahodd y prif randdeiliaid i roi tystiolaeth lafar mewn cyfarfodydd yn y dyfodol (a chynnal yr ymgynghoriad yr un pryd). Mae rhestr o dystion posibl o’r sectorau perthnasol ynghlwm yn Atodiad  2.

 

13.        Mae’r terfyn amser ar gyfer cyflwyno adroddiad yn caniatáu cyfnod ymgynghori o chwe wythnos, rhwng 7 Rhagfyr 2012 ac 18 Ionawr 2013.

 

14.        Bydd y dystiolaeth ysgrifenedig a llafar a gesglir yn helpu i lywio trafodaethau’r Pwyllgor wrth iddo graffu ar y Bil ac wrth iddo baratoi ei adroddiad.  

 

15.        Er gwybodaeth, mae Rheolau Sefydlog y Cynulliad yn caniatáu i’r Pwyllgor Cyllid a’r Pwyllgor Materion Cyfansoddiadol a Deddfwriaethol adrodd ar yr agweddau perthnasol ar y Bil. 

Cam i’w gymryd

 

16.        Gwahoddir y Pwyllgor i gytuno ar:

 

§   y cylch gorchwyl drafft (a amlinellir ym  mharagraff 9);

 

§   ei ddull o graffu yng Nghyfnod 1 (a amlinellir ym mharagraffau 10 – 15);

 

§   ymgynghoriad chwe wythnos a’r rhestr o ymgynghoreion (Atodiad 1); 

 

§   y rhestr o dystion posibl (Atodiad 2).

 

Atodiad 1

Unigolion/sefydliadau posibl y gellid cysylltu â nhw i ofyn am dystiolaeth ysgrifenedig:

Byrddau Iechyd lleol/Ymddiriedolaethau’r GIG 

Gwasanaeth Ambiwlans Cymru

Iechyd Cyhoeddus Cymru

Pwyllgor Gwasanaethau Iechyd Arbenigol Cymru

Arweinwyr Clinigol ym maes Rhoi Organau

Nyrsys Arbenigol ym maes Rhoi Organau    

Bwrdd Gwaed a Thrawsblaniadau’r GIG

Timau Tynnu Organau

Rhwydwaith Arennau Cymru Gyfan

Bwrdd y Cynghorau Iechyd Cymuned    

Rhwydweithiau Gofal Critigol

Rhwydweithiau’r Galon      

Grŵp Cynghori ar Organau a Thrawsblaniadau Cymru Gyfan       

Coleg Brenhinol y Llawfeddygon      

Coleg Brenhinol y Ffisigwyr    

Cymdeithas Trawsblaniadau Prydain     

Y Coleg Meddygaeth Frys  

Cydffederasiwn GIG Cymru

Coleg Brenhinol yr Anaesthetyddion

Coleg Brenhinol yr Ymarferwyr Cyffredinol

Coleg Brenhinol y Nyrsys

Coleg Brenhinol Pediatreg ac Iechyd Plant

Coleg Brenhinol y Patholegwyr

Coleg Brenhinol y Bydwragedd

Coleg Brenhinol yr Ophthalmolegwyr      

Coleg Brenhinol y Radiolegwyr

Academi'r Colegau Brenhinol yng Nghymru

Cyfadran Meddygaeth Gofal Dwys      

Cymdeithas Feddygol Prydain    

Crwneriaid Cymru

Pwyllgorau Cynghorol Statudol Iechyd

Cymdeithas Gofal Dwys Pediatrig      

Cymdeithas Gofal Dwys Cymru

Sefydliad Aren Cymru

Cymdeithas Cleifion Arennau Cymru

Trawsblannu 2013 

Diabetes UK    

Sefydliad Prydeinig y Galon

Epilepsy Action Cymru             

Cynghrair Iechyd Meddwl Cymru

Plant yng Nghymru

Cynghrair Niwrolegol Cymru

Sefydliad Prydeinig yr Ysgyfaint

DeafBlindUK

Action on hearing loss (RNID gynt)

Anabledd Dysgu Cymru

MIND    Manager for Influence and Change

Shelter Cymru  

Yr Ymddiriedolaeth Ffibrosis Systig

British Liver Trust    

Live Life then Give Life       

Anabledd Cymru

British Organ Donor Society    

Kidney Research UK     

Y Gymdeithas Haemoffilia   

Cymdeithas y Cleifion    

Yr Awdurdod Meinweoedd Dynol 

Cymdeithas Dyneiddwyr Prydain

Donor Family Network   

 

Cytûn  

Archesgob Cymru    

Yr Eglwys Gatholig

Cynghrair Efengylaidd Cymru  

Cyngor Eglwysi Rhyddion Cymru   

Ffydd Baha’I 

Cyngor Bwdhaidd Cymru

Buddhistcouncilofwales.org.uk

Y Deml Shree Swaminarayaidd      

Y Deml Hindŵaidd, yr Eglwys Newydd

Iddewiaeth Ddiwygiedig

Cyngor Mwslimiaid Cymru      

Access for Black Children with Disabilities          

Y Ganolfan Gymuned Affricanaidd

Prosiect Neville Street Barnados

Black Association of Women Step Out          

Rhwydwaith Sector Gwirfoddol Pobl Dduon              

Prosiect Sipsiwn a Theithwyr Caerdydd

Gwasanaeth Addysg i Deithwyr Caerdydd         

Tîm Cymorth Ieuenctid Ethnig

Rhwydwaith Menywod Lleiafrifoedd Ethnig Cymru

Rhwydwaith Cydraddoldeb Gogledd Cymru

Race Equality First

Cydraddoldeb Hiliol De-ddwyrain Cymru

Cymdeithas Integreiddio Somaliaid

Somali Progressive Association    

Cyngor Cydraddoldeb Hiliol De-ddwyrain Cymru

Cyngor Cydraddoldeb Hiliol Bae Abertawe

Taha Idris     

Tai Pawb

Sefydliad Henna

Diverse Cymru

Cyngor Cydraddoldeb y Cymoedd

Partneriaeth Ymfudo Strategol Cymru

Cyngor Ffoaduriaid Cymru

 

Comisiynydd Plant Cymru

Comisiynydd Pobl Hŷn Cymru

Comisiwn Cydraddoldeb a Hawliau Dynol

Comisiynydd y Gymraeg

Cymdeithas Gofal Iechyd Annibynnol Cymru

Cymdeithas Llywodraeth Leol Cymru

Un Llais Cymru    

CBI Cymru      

Swyddfa Archwilio Cymru     

Heddluoedd Cymru

Undebau Llafur  

 

 

Ymatebodd yr isod i ymgynghoriad Llywodraeth Cymru

 

Yr Athro Ceri Phillips – Prifysgol Abertawe

Yr Athro John Saunders – Pwyllgor Rhoi Organau Ysbsyty Neville Hall a Chadeirydd Pwyllgor Materion Moesegol mewn Meddygaeth Coleg Brenhinol y Ffisigwyr

Dr Abdalla Yassin Mohamed – Cyfarwyddwr Cymdeithas Gwasanaethau Cymdeithasol Islamaidd Caerdydd   

Society for the Protection of Unborn Children

Undeb Bedyddwyr Cymru

Eglwys Fethodistaidd Cymru

Orthodox Wales

Eglwys Bresbyteraidd Cymru

Cymdeithas Fferyllol Frenhinol Cymru

Cyngor Cymuned Llantrisant Fawr

Cyngor Cymuned Llanarmon yn Iâl

Cyngor Cymuned Sealand

Cyngor Tref Llanelli

Cenhadaeth Uniongred Cymru

Synod Cymru Eglwys Fethodistaidd Cymru

Cyngor Cymuned Llangathen

Cyfadran Meddyginiaeth Gofal Dwys Llundain

Cyngor Tref yr Wyddgrug

Eglwys y Bedyddwyr Mynwy

Cyngor Cymuned Llangunnor

Prosiect Nos Wener Cartrefi Cymru

Cymdeithas y Cyfreithwyr

Cyfadran Iechyd, Chwaraeon a Gwyddoniaeth Prifysgol Morgannwg

Soroptimist International Port Talbot

Cyngor Tref Penfro

Canolfan Cydraddoldeb a Hawliau Dynol y GIG

Y Comisiynydd Gwybodaeth

Iechyd, Moeseg a’r Gyfraith, Prifysgol Southampton

Christian Medical Fellowship

UK Donation Ethics Committee

Canolfan Gymuned SKLP

Canolfan India 

Eglwys y Bedyddwyr Albany Road

Cyngor Tref Llanandras a Norton

 

Atodiad 2

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Tystion posibl

Diben y papur hwn yw awgrym tystion a allai gynnig tystiolaeth lafar ar gyfer Cam 1 o’r gwaith o graffu ar y Bil Trawsblannu Dynol (Cymru).

Darparwyr Gofal Iechyd

¡  Cydffederasiwn GIG Cymru – mae’n cynrychioli holl gyrff y GIG yng Nghymru. Yn benodol, Arweinwyr Clinigol ar Roi Organau (CLOD) a Nyrsys Arbenigol ar Roi Organau) (SNODs).

¡  Academi'r Colegau Brenhinol yng Nghymru- ei rôl yw hyrwyddo, hwyluso a, lle y bo’n briodol, cydgysylltu gwaith y Colegau Meddygol Brenhinol a’u cyfadrannau er budd cleifion a gofal iechyd. Mae’r Academi yn cynnwys llywyddion y Colegau Meddygol Brenhinol a’r Cyfadrannau sy’n cyfarfod yn rheolaidd i gytuno ar gyfeiriad eu gwaith.

Trawsblannu organau

¡  Gwaed a Thrawsblaniadau’r GIG: Cyfarwyddiaeth Rhoi Organau a Thrawsblaniadau (ODT) - ei rôl allweddol yw sicrhau bod organau sy’n cael eu rhoi i’w trawsblannu yn cael eu dyrannu i gleifion mewn modd teg a diragfarn. Nid oes gan y Gyfarwyddiaeth berthynas uniongyrchol â chleifion ac nid yw’n darparu gofal ymarferol. Mae’n rheoli Cofrestr Trawsblannu’r DU ac yn cadw Cofrestr Rhoi Organau Genedlaethol y GIG.

¡  Yr Awdurdod Meinweoedd Dynol - corff gwarchod sy’n ennyn hyder y cyhoedd drwy roi trwyddedau i gyrff sy’n cadw ac yn defnyddio meinweoedd dynol at ddibenion gwaith ymchwil, trin cleifion,  archwiliadau  post-mortem, dysgu ac arddangosfeydd cyhoeddus. Mae’n gofalu bod meinweoedd dynol yn cael eu defnyddio’n ddiogel ac yn foesegol, a chyda’r caniatâd priodol. 

¡  Cymdeithas Trawsblaniadau Prydain - llais proffesiynol o blaid trawsblannu yn y DU, sy’n cynrychioli’r holl wahanol ddisgyblaethau ym maes trawsblannu gan gynnwys clinigwyr, nyrsys, fferyllwyr, gwyddonwyr sy’n ymwneud â gwaith ymchwil sylfaenol neu ac sy’n gweithio mewn labordai histogydnawsedd, moesegwyr a gweithwyr proffesiynol eraill sy’n gweithio mewn meysydd cysylltiedig â meddygaeth. 

 

Moeseg a hawliau dynol

¡  Pwyllgor Moeseg Rhoi Organau’r DU (UKDEC)- ffynhonnell gwybodaeth ac arweiniad annibynnol ynghylch agweddau moesegol ar roi a thrawsblannu organau. Ei nod yw ennyn hyder proffesiynol a chyhoeddus yn sylfaen moesegol y penderfyniadau a’r prosesau’n ymwneud â rhoi organau.  Mae UKDEC yn rhan o Academi'r Colegau Brenhinol.

¡  Cyngor Biofoeseg Nuffield– Corff annibynnol sy’n archwilio ac yn adrodd ar faterion moesegol ym maes bioleg a meddygaeth.

 

Ffydd a Phobl Dduon a Lleiafrifoedd Ethnig

¡  Cyngor Mwslimiaid Cymru - corff ymbarél annibynnol a chynhwysol sy’n cynrychioli buddiannau Mwslimiaid Cymru.

¡  Cyngor Cynrychioli Iddewon De Cymru- elusen Iddewig sy’n dwyn prif gyrff Iddewig Prydain ynghyd i weithio er bydd y gymuned Iddewig ym Mhrydain.

¡  Rhwydwaith Rhyng-ffydd Cymru - corff ymbarél sy’n dwyn llawer o gymunedau ffydd a chymunedau ysbrydol Cymru ynghyd.

¡  Rhwydwaith Sector Gwirfoddol Pobl Dduon yng Nghymru- corff ymbarél, sy’n cynrychioli, yn cynorthwyo ac yn hyrwyddo buddiannau cymunedau pobl dduon a lleiafrifoedd ethnig a’r Sector Gwirfoddol Pobl Dduon a Lleiafrifoedd Ethnig yng Nghymru. 

 

Y sector gwirfoddol

¡  Patient Concern – maent yn casglu sylwadau gan gleifion ac yn eu defnyddio i ymgyrchu dros wella’r gwasanaethau iechyd a gofal cymdeithasol ledled y DU.

¡  Cynghrair Iechyd Meddwl Cymru – llais sy’n cynrychioli’r holl gyrff gwirfoddol cenedlaethol yng Nghymru sy’n gweithio ym maes iechyd meddwl. 

 

Academyddion

 

Yr Athro Ceri Phillips - Athro Economeg Iechyd a Dirprwy Bennaeth Ysgol (Ymchwil) Prifysgol Abertawe.  Mae gwahanol gyrff wedi’i gomisiynu i weithio iddynt, gan gynnwys Sefydliad Iechyd y Byd, Llywodraeth Cymru, yr Adran Iechyd, yr Adran Gwaith a Phensiynau a gwahanol awdurdodau iechyd a chwmnïau fferyllol. Yn 2009, fe’i penodwyd i Gomisiwn Bevan gan y Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol ar y pryd, i oruchwylio strwythur newydd GIG Cymru. Mae’n aelod o Grŵp Strategaeth Feddyginiaethau Cymru Gyfan ac ef yw Is-gadeirydd y Grŵp Meddyginiaethau sy’n gwneud argymhellion i’r Grŵp Strategaeth. Mae wedi cyfrannau at y gwaith o greu a datblygu Strategaeth Iechyd Galwedigaethau Cymru. Yn ogystal â hyn, mae wedi bod yn aelod o Grwpiau Datblygu Rhaglenni NICE a fu’n trafod amrywiol bynciau ym maes iechyd cyhoeddus.   Ar raglen Week In Week Out ar y BBC, dywedodd yr Athro Phillips y gallai’r system optio allan arwain at fuddion ariannol hirdymor , fel arbed arian ar driniaeth dialysis i gleifion sy’n aros am aren newydd, ond y gallai hefyd greu problemau ychwanegol i ysbytai a oedd eisoes dan bwysau o ran gwelyau gofal critigol ac amser theatr.

Yr Athro John Saunders– Ymgynghorydd sy’n bennaeth ar bwyllgor rhoi organau yn Ysbyty Nevill Hall, y Fenni, ac sy’n cadeirio Pwyllgor Moeseg Coleg Brenhinol y Ffisigwyr. Ar raglen Week In Week Out y BBC, tanlinellodd yr Athro hefyd ei bryder ynghylch y pwysau ychwanegol ar unedau gofal dwys ac y byddai angen buddsoddi rhagor yn y cyfleusterau hynny. Roedd yn pryderu hefyd y gallai cael cofrestr ‘r rhai sy’n dewis rhoi eu horganau a system optio allan ddrysu cleifion, gan arwain at ostyngiad yn nifer yr organau a fydd ar gael i’w trawsblannu.  

Yr Athro John Fabre- Mae John Fabre yn gweithio yn yr Adran Hepatoleg a Thrawsblaniadau yn Ysgol Feddygol Coleg y Brenin Llundain. Mae’n gyn-gadeirydd Cymdeithas Trawsblaniadau Prydain.  Y mae wedi dweud na ellir priodoli’r nifer uchel o Sbaenwyr sy’n dewis rhoi organau i’r ddeddfwriaeth optio allan newydd a gyflwynwyd yn Sbaen ac wedi dadlau nad oes tystiolaeth y bydd newid y gyfraith yn arwain at gynnydd yn nifer yr organau a fydd ar gael i’w trawsblannu.